![Miłosny performans [Love Performance], a book by Zofia Krawiec and a spread from Shadow Architecture by Aleksandra Wasilkowska with a photo of Krawiec.](/img/maciej-ratajski-2017-07-18-zofia-krawiec-2400.jpeg)
![Kiedy gdzieś techno łączy się z ważną sprawą polityczną, to nie może mnie tam zabraknąć [When techno meets an important political issue, I can't miss it] (2017) is a photograph of Zofia Krawiec taken by Maciej Ratajski during a techno party. It features a quote from a controversial 2017 interview with Krawiec by Arkadiusz Gruszczyński for Gazeta Wyborcza where she speaks about… her weekend plans.](/img/maciej-ratajski-2017-05-11-zofia-krawiec-techno-politics-1280.jpeg)
Emancypacja smutnych dziewcząt i chłopców [Emancipating Sad Girls and Boys] is an interview with a writer, curator, and artist: Zofia Krawiec for Kwartalnik Rzeźby „Orońsko” 2017 (nr 3–4), a quarterly dedicated to Open Triennale, 8th Youth Trienale in the Centre of Polish Sculpture in Orońsko.
ENGLISH TRANSLATION
[TEKST POLSKI PONIŻEJ]
Maciej Ratajski: While reading your book “Love Performance”, one may get the impression that it is an exhibition in the form of a book. At the same time, in your exhibition of the same title, the works were accompanied by elaborate descriptions, almost chapters of a book, so you could say that in a way it was a book, a literary activity, under the form of an exhibition. Was it this intersection that interested you?
Zofia Krawiec: This project was very literary for me from the start. I wanted to write a book about works of art that would read like a love story. The exhibition was the result of research that went with the process of working on the book. I could not imagine showing the works separately from the stories behind them, written in a literary rather than formal manner. The idea behind “Love Performance” was to write about works of art in an emotional, empathetic way. Writing about art is hyper-difficult. My idea was to make the process itself a bit of an artistic activity.
Do you think that thanks to it you've been able to reach a different audience? Or has the book been read by those hundred or two hundred people we tend to see at every opening?
I have received many messages from complete strangers who said they became interested in art thanks to this book. That was exactly my aim. The exhibition has a predetermined lifespan. In Poland, we don't write the history of exhibitions, so they die. The life of a book is much longer. It has reached people who are not necessarily into art, but like to read. Strangers have written to me that they feel like artists after reading this book, or that it's odd that they had not been interested in art before, because now it seems comprehensible and close to life to them.
In art institutions, we see the educational turn. In addition to exhibitions, and sometimes instead of them, there are lectures, conferences, guided tours, and workshops to engage the audience. From this perspective, we could say that for many people you are an educator, a guide to the art world.
This is interesting. Often people who interview me mention that for them my Instagram has an educational dimension. I quote female writers, and thinkers there, I refer to older female artists. It helps people better understand the phenomena I'm referring to.
Is the profile on Instagram a continuation of your literary practice? Many posts there are accompanied by long passages of text.
I initially thought of Instagram as a confessional graphic novel. The text is supported by the image. The image is complemented by the text. The description for the photo is as vital as the photograph itself. Sometimes I definitely spend more time on a description than on taking a picture.
In me, your posts have also evoked associations with conceptual practice, in which the relationship between image and caption is itself a carrier of meaning. Can you say that your Instagram is an exhibition of your works? Or that as a whole it constitutes an art project — a performative action that lasts over time? Or is it something else entirely: a sketchbook, a diary, a journal?
Each of these answers is correct. I capture my specific emotional states on Instagram. When I look at them sometime later, I recall them as if I were reading a diary. At the same time, acting in this way is a form of art practice and can be considered an art project. But Instagram is also an exhibition venue and you can treat it as a private gallery with your own works.
Before Instagram there were, for example, Tumblr or Pinterest. Their users arrange images according to some key. It could just be the things they like or, for instance, photos, artwork and memes depicting a hammer, as on Tumblr yesmlotek (http://yesmlotek.tumblr.com).
That's right. People use social media in very different ways. They have different ideas about what to do with this tool.
Do you think this could be a manifestation of curatorial practice? Is this what exhibitions can look like? You recently wrote about the Instagram profile sadboytheory (https://www.instagram.com/sadboytheory/) run by a curator, Łukasz Ronduda. There he juxtaposes images of sad, suffering men drawn mainly from art history.
It is interesting and educational when someone on social media does, for example, an exhibition of important and interesting works of art. But I think you can explore this tool more interestingly. I, for example, am interested in the slightly more exhibitionist dimension of social media. I like it when people use the Internet to show or describe their everyday lives.
Daily life, intimacy is more interesting and subversive than activities in the field of art?
Instagrams of sad girls who construct their confessional stories online, or show their bodies as they look in reality, are liberating not only from a feminist perspective but also simply human. In the sense that you don't have to buck up and pretend to be a perfectly working machine, but you are also a body and that is ok.
I too am close to the idea that the real revolution must take place within everyday life, but don't you think the Instagram revolution may be easily devoured by the machine of consumer capitalism? Visibility in this medium is already followed by real financial profits. At the same time, there are strategies for achieving this visibility without authenticity or subversiveness. Sometimes just by imitating them.
I think that unfortunately, such risk exists. On Instagram, you keep building your identity every day. But in this way it somewhat resembles an abyssal well of capitalism into which you can throw your work endlessly. Instagram is fraught with many risks. Subversive gestures are usually followed by the threat that when they become popular in some way, capitalism wants to absorb them and profit from them. However, I believe that this risk should not stop us from trying to reach the widest possible audience with our message. I think such a medium can be colonized, conquered and pirated for our own purposes.
Your reach is determined by likes and the number of people following you. But are they also important to you? Would you still do it if there were no likes?
Likes are first of all a simple message that there is someone on the other side of the screen. Of course, they are important. They are part of the dialogue. They show how many strangers I talk to. When I have four hundred likes under a photo, and only twenty of them are from my friends, it means that I am in contact with brand new people.
What about reactions other than likes? How do you receive them?
On Instagram there are several channels for giving each other feedback. Likes, comments, private messages. The messages may extremely vary. Sometimes there are expressions of support, sometimes there is an exchange of views or information in the comments. I get a lot of private messages, some are very enthusiastic, their authors ask me to meet, share their problems and experiences. Obviously, there are also a lot of unpleasant messages, even threats, usually sent from anonymous accounts. So, a whole spectrum of responses. What makes a big impression on me is that girls write to me, for whom what I do is inspiring. They write that they get something from me.
Are you also getting something from other Instagram users?
Of course, they inspire me immensely. I mainly follow girls, often Instagrammers from abroad. The thought that there is a girl on the other side of the screen who feels the same way as me gives me strength and makes me feel much less lonely. These girls are not always theorists like me, but they run great profiles where they are visible on their own terms and very aware of the online context in which they operate. Watching their Instagrams made me dare to start running my own.
What else — besides setting up accounts on Instagram — do you think you can inspire other girls to do?
Young women grow up surrounded by one-dimensional, unfathomable, formatted models of femininity promoted by the culture. Take, for example, the Smurfs cartoon, which we all know. There was a whole palette of male characters, including Brainy, Vanity, Jokey, Lazy, Poet, Painter, Dreamy, Clumsy, and only one female character: Smurfette. What defined her was looking after flowers. Over the years, women had the choice of either drawing examples and patterns from culture, that often marginalized them, or constructing their identities in opposition to them. This is how the model of the strong woman of success, the businesswoman, once propagated by feminists, came about. According to it the best option for a woman was to imitate men. I wanted to show that it is possible to choose yet another path and that we need many different female role models. And the Internet, despite its many drawbacks, is a place where women can become visible on their terms. I believe that the moment a girl appears in a public space — for example, on the Internet — and begins to tell her story honestly, has political power.
The advent of landscape painting has changed the way we look at nature. It ceased to be transparent to us and became, for example, a destination for trips. It was given a different value. The images we encounter influence how we look at and evaluate things.
The same is true here. For years, only men were allowed to write stories and create images. Women functioned in them as men wanted to see them. Girls, who take pictures of themselves, post them online and tell their stories, take control over their images, begin to function on their terms. They show bodies with imperfections as attractive, show that sadness or weakness are not reasons to be ashamed and that a woman who does what she wants can become a role model. The Internet, despite its many drawbacks, is where it all becomes possible.
And what impact do these Internet-induced changes have on the art world in which you also function? Contemporary art, according to Rancière, could be understood as that which has taken the place of painting in museums and galleries. Art is then a certain way of looking, a certain form of visibility. Is Instagram or the Internet in general creating a new kind of visibility? Can art as we know it even function on the Internet?
The Internet is much less hierarchical than previous forms of interacting with art. A situation previously available only in select locations has moved into our pocket. For me, the perspective formulated by Beuys is important. According to him, we are all artists. The phone, a medium that is in the pockets of all my friends, blurs the line between creators and viewers, looking at images and creating them. Today, almost all of us produce images. I believe that almost everyone needs self-expression, not just people who, by belonging to the appropriate social class, were able to become artists.
So Schiller's idea of aesthetic utopia, which suspends the division between those who act, create something, and those who only receive it and submit, is close to you? Schiller's aesthetic state is the state of play. Is that why, together with Szymon Maliborski and Łukasz Ronduda, you are soon opening an exhibition about the relationship between art and techno music? Can techno parties organized by artists be politically interesting?
In Poland, play is burdened with remorse and treated as something frivolous. Serious and valuable things are associated with serious behaviour. According to this thinking, important and valuable things take place in the church and the parliament. And play is a whim and something purely hedonistic. In doing such an exhibition, I want to show that this division is not so simple. I would like to point out the social importance of play, for example, how much partying is important for building social bonds, and how much it affects how people feel. I believe that good fun, which allows people to be together in a non-committal way, is essential for good functioning. I guess that a party can sometimes provide more experiences and inspiration for thought than some contemporary art exhibitions. Electronic music has been disregarded in Poland for a long time, it was considered to be the music of hillbillies or chavs, very loaded with stereotypes. For me, it is important to point out that it did not have, for example, only an explicitly hedonistic dimension.
The exhibition will showcase artists who preferred to do a rave party in the gallery rather than an exhibition. So, is an exhibition the right form to talk about it?
This exhibition is also meant to be a presentation of objects and video works created by artists inspired by techno music, but I would also like it to provide experiences transcending what we tend to associate with the ordinary museum experience. Its essential part will be the accompanying events, among which there will be parties with electronic music. I'm very keen to create an inclusive situation where people will be able to hang out with each other and experience interesting new things.
Aren't you afraid that you will again meet with criticism that what you are doing is not serious enough? When Gazeta Wyborcza described you as an Instagrammer, people were outraged that Instagram could be taken as a serious activity at all. In your writing you stand on the side of emotional language, perceived by some as pretentious. Now you're doing a serious exhibition about frivolous play, on top of that about dance music that used to be cringed at, and you plan to do techno parties at the museum in the process. This can't end well.
How do I explain the fact that things which are close and obvious to me, are considered controversial? This is probably due to various reasons, including the fact that I come from a small town where people listened to techno, I'm young, I'm a girl. What I do is a form of a battle for issues that are important in my life and the lives of many others, yet are marginalized for various reasons. Emotionality, feminine language, private sphere, everyday life, partying. These are not serious, masculine things worthy of dealing with. Like church. Or the economy.
Paying attention to these things of seemingly little importance is also a strategy of resistance. You show that something else can be important and worthy of visibility. This again creates the possibility to do things differently, to refuse to participate in dominant strategies, such as work based on producing objects for the market.
You have a postcard on your wall with Mladen Stilinović's photo “Artist at Work”. It depicts the artist sleeping in bed. Something similar is at stake in the Sad Girl Theory. It allows one to look at sad girls, lying in beds, not as passive, depressed or narcissistic, but to see in it a form of action, a form of rebellion against society.
You know this is a topic close to my heart. “Artist at Work” is one of my favourite works. It reminds me of another one I've had on my wall since childhood, Dürer's “Melencolia I”. Dürer's engraving depicts an artist's studio and a grief-stricken, idle figure.
The question is whether the figure is really doing nothing. Or is it precisely the kind of action typical of artists and sad girls, who might do work, while lying down? Perhaps this lying down is a resistance strategy? A form of rebellion against a capitalist society focused on efficiency. An objection to the logic that at the end of every action must lie a sellable effect. Art here offers the possibility to choose an alternative path.
TEKST POLSKI WYWIADU
Maciej Ratajski: Kiedy czyta się Twoją książkę „Miłosny Performans”, można odnieść wrażenie, że jest to wystawa w formie książki. Z drugiej strony, na Twojej wystawie Miłosny Performans pracom towarzyszyły rozbudowane opisy, niemal rozdziały książki, więc można powiedzieć, że była to trochę książka, działanie literackie, pod postacią wystawy. Czy to przecięcie Cię właśnie interesowało?
Zofia Krawiec: Ten projekt od początku był dla mnie bardzo literacki. Chciałam napisać książkę o dziełach sztuki, którą będzie się czytać jak romans. Wystawa była wynikiem badań towarzyszących pisaniu książki. Nie wyobrażałam sobie wtedy pokazania na niej prac w oderwaniu od towarzyszących im historii, spisanych na sposób literacki a nie historyczno-sztuczny. Ideą Miłosnego Performansu było to, żeby pisać o dziełach sztuki w emocjonalny, empatyczny sposób. Pisanie o sztuce jest hipertrudne. Mój pomysł polegał na tym, żeby sam ten proces był trochę działaniem artystycznym.
Myślisz, że udało Ci się dzięki temu trafić do innych odbiorców? Czy książkę przeczytało te sto czy dwieście osób, które widujemy na każdym wernisażu?
Dostawałam wiele wiadomości od zupełnie nieznanych mi osób, które twierdziły, że dzięki tej książce zainteresowały się sztuką. Dokładnie o to mi chodziło. Wystawa ma z góry określony okres życia. W Polsce nie piszemy historii wystaw, więc one umierają. Życie książki jest znacznie dłuższe. Ona dotarła do osób, które niekoniecznie interesują się sztuką, ale lubią czytać. Obce osoby pisały mi, że po przeczytaniu tej książki czują się artystami, albo, że jest to dziwne, że wcześniej nie zainteresowały się sztuką, bo teraz wydaje się im ona zrozumiała i bliska życiu.
W instytucjach związanych ze sztuką mówi się o zwrocie edukacyjnym. Poza wystawami, a czasem zamiast nich, odbywają się tam wykłady, konferencje, oprowadzania, warsztaty angażujące odbiorców. Z tej perspektywy, można powiedzieć, że dla wielu osób jesteś edukatorką, przewodniczką po świecie sztuki.
To ciekawe. Często osoby, które przeprowadzają ze mną wywiad wspominają, że dla nich mój Instagram ma wymiar edukacyjny. Cytuję tam pisarki, myślicielki, powołuję się na starsze artystki. Wiele osobom pozwala to zrozumieć lepiej zjawiska, do których się odwołuję.
Czy profil na Instagramie to kontynuacja Twojej literackiej praktyki? Wielu postom towarzyszą tam długie fragmenty tekstu.
O Instagramie na początku myślałam, jako o konfesyjnej powieści obrazkowej. Tekst podpiera się obrazem. Obraz dopełniany jest przez tekst. Opis do zdjęcia jest dla mnie tak samo ważny jak fotografia. Niekiedy zdecydowanie więcej pracy poświęcam opisowi niż robieniu zdjęcia.
We mnie Twoje posty budziły też niejednokrotnie skojarzenia z praktyką konceptualną, w której relacja między obrazem a podpisem bywa nośnikiem znaczenia. Czy można powiedzieć, że twój Instagram to wystawa Twoich prac? Albo że jako całość stanowi projekt artystyczny — działanie performatywne, które trwa w czasie? Czy może jest to coś zupełnie innego: szkicownik, pamiętnik, dziennik.
Każda z tych odpowiedzi jest właściwa. Na Instagramie utrwalam swoje określone stany emocjonalne. Kiedy patrzę na nie jakiś czas później, przypominam je sobie, tak jakbym czytała pamiętnik. Równocześnie działanie w ten sposób stanowi realizację projektu artystycznego. Ale Instagram jest też miejscem ekspozycji, można potraktować go jako prywatną galerię z własnymi pracami.
Przed Instagramem były np. Tumblr czy Pinterest. Ich użytkownicy wrzucają tam obrazy zestawione według jakiegoś klucza. Mogą to być rzeczy, które po prostu im się podobają albo np. zdjęcia, dzieła sztuki i memy przedstawiające młotek, jak na Tumblrze yesmlotek (http://yesmlotek.tumblr.com).
To prawda. Ludzie bardzo różnie wykorzystują media społecznościowe. Mają różne pomysły na to, co zrobić z tym narzędziem.
Czy według Ciebie może to stanowić przejaw praktyki kuratorskiej? Czy tak mogą wyglądać wystawy? Pisałaś niedawno o prowadzonym przez Łukasza Rondudę instagramowym profilu sadboytheory (https://www.instagram.com/sadboytheory/). Zestawia on tam wizerunki smutnych, cierpiących mężczyzn pochodzące głównie z historii sztuki.
To jest interesujące i edukacyjne, kiedy ktoś w mediach społecznościowych robi np. wystawę ważnych i ciekawych dzieł sztuki. Ale myślę, że można ciekawiej eksplorować to narzędzie. Mnie np. interesuje nieco bardziej ekshibicjonistyczny wymiar mediów społecznościowych. Lubię, kiedy ludzie wykorzystują internet do pokazywania lub opisywania swojego codziennego życia.
Codzienność, intymność jest ciekawsza i bardziej wywrotowa niż działania w polu sztuki?
Instagramy smutnych dziewczyn, które w internecie konstruują swoje konfesyjne opowieści, albo pokazują swoje ciała, tak jak one wyglądają w rzeczywistości, są wyzwalające nie tylko z feministycznej perspektywy, ale także po prostu ludzkiej. W takim sensie, że nie musisz się strasznie spinać i udawać doskonale pracującej maszyny, ale jesteś też ciałem i to jest ok.
Mi też bliskie jest myślenie, że prawdziwa rewolucja musi się odbyć w obrębie życia codziennego, ale nie sądzisz, że instagramową rewolucję może pożreć maszyna konsumpcyjnego kapitalizmu? Za widzialnością w tym medium idą już realne profity finansowe. Równocześnie są strategie osiągania tej widzialności bez autentyczności czy subwersywności. Czasem wręcz przy pomocy naśladowania ich.
Myślę, że niestety istnieje takie ryzyko. Na Instagramie wciąż budujesz swoją tożsamość. Ale przez to przypomina on trochę przepastną studnię kapitalizmu, w którą możesz wrzucać bez końca swoją pracę. Instagram obarczony jest wieloma ryzykami. Za gestami subwersywnymi zwykle podąża groźba, że kiedy stają się w jakiś sposób popularne, to kapitalizm chce je wchłonąć i czerpać z nich zyski. Uważam jednak, że to ryzyko nie powinno powstrzymać nas przed próbowaniem dotrzeć z naszym komunikatem do jak najszerszej grupy odbiorców. Myślę, że takie medium można kolonizować, podbijać i piratować dla własnych celów.
O Twoim zasięgu decydują lajki i liczba podążających za Tobą osób. Ale czy są one też ważne dla Ciebie? Robiłabyś to, gdyby nie było lajków?
Lajki są przede wszystkim prostym komunikatem, że po drugiej stronie monitora ktoś jest. Oczywiście, że są ważne. Są częścią dialogu. Pokazują z iloma obcymi osobami rozmawiam. Kiedy pod jakimś zdjęciem mam czterysta lajków, a tylko dwadzieścia z nich jest od moich znajomych, to znaczy, że jestem w kontakcie z zupełnie nowymi osobami.
A co z innymi reakcjami niż lajki? Jak je odbierasz?
Na Instagramie jest kilka kanałów dawania sobie informacji zwrotnych. Lajki, komentarze, prywatne wiadomości. Komunikaty bywają bardzo różne. Czasem są to wyrazy wsparcia, czasem w komentarzach dochodzi do wymiany poglądów albo informacji. Dostaję dużo prywatnych wiadomości, niektóre są bardzo entuzjastyczne, ich autorzy niekiedy proszą mnie o spotkanie, dzielą się swoimi problemami i przeżyciami. Jest też oczywiście dużo nieprzyjemnych wiadomości, nawet gróźb, zwykle wysyłanych z jakichś anonimowych kont. Czyli całe spektrum reakcji. Duże wrażenie robi na mnie to, że piszą do mnie dziewczyny, dla których to, co robię jest inspirujące. Piszą, że coś ode mnie dostają.
A czy Ty też coś dostajesz od innych użytkowniczek Instagrama?
Jasne, one bardzo mnie inspirują. Obserwuję głównie dziewczyny, często są to instagramerki z zagranicy. Myśl, że po drugiej stronie monitora jest dziewczyna, która czuje podobnie jak ja, dodaje mi siły i sprawia, że czuję się znacznie mniej samotna. Te dziewczyny nie zawsze są teoretyczkami, tak jak ja, ale prowadzą świetne profile, gdzie są widoczne na swoich warunkach i bardzo świadome kontekstu internetu, w którym funkcjonują. Oglądanie ich Instagramów sprawiło, że odważyłam się zacząć prowadzić swój.
Myślisz, że do czego jeszcze — poza zakładaniem kont na Instagramie — możesz zainspirować inne dziewczyny?
Młode kobiety dorastają otoczone jednowymiarowymi, niepogłębionymi, sformatowanymi wzorcami kobiecości lansowanymi przez kulturę. Weźmy np. bajkę Smerfy, którą wszyscy znamy. Występowała tam cała paleta męskich postaci m.in.: Ważniak, Zgrywus, Laluś, Poeta, Malarz, Śpioch, Ciamajda i tylko jedna postać kobieca: Smerfetka. Określało ją to, że zajmowała się pielęgnacją kwiatów. Kobiety przez lata miały do wyboru, albo czerpać takie właśnie wzorce z kultury, która często je marginalizowała, albo konstruować swoją tożsamość w opozycji do nich. Tak zresztą powstał model silnej kobiety sukcesu, bizneswoman, propagowany kiedyś przez feministki, zgodnie z którym najlepszą opcją dla kobiety było naśladowanie mężczyzn. Chciałam pokazać, że można wybrać jeszcze inną drogę, a także, że potrzebujemy wielu różnych wzorców kobiecych zachowań. A Internet, mimo licznych wad, jest miejscem, w którym kobiety mogą stać się widoczne na swoich warunkach. Uważam, że moment, w którym dziewczyna pojawia się w przestrzeni publicznej — na przykład w internecie — i zaczyna szczerze opowiadać swoją historię, ma siłę polityczną.
Pojawienie się malarstwa krajobrazowego zmieniło sposób w jaki patrzymy na naturę. Przestała być dla nas przezroczysta, a stała się np. celem wycieczek. Nadano jej inną wartość. Obrazy, z którymi się stykamy wpływają na to, w jaki sposób patrzymy i jak coś oceniamy.
Tak samo jest tutaj. Przez lata tylko mężczyźni mieli możliwość pisania historii i tworzenia obrazów. Kobiety funkcjonowały w nich tak, jak chcieli je widzieć mężczyźni. Dziewczyny, które robią sobie same zdjęcia, wrzucają je do sieci i opowiadają swoją historię przejmują kontrolę nas swoimi wizerunkami, zaczynają funkcjonować na swoich zasadach. Pokazują ciała z niedoskonałościami jako atrakcyjne, pokazuję, że smutek czy słabość nie są powodami do wstydu, a kobieta, która robi co chce, staje się wzorcem do naśladowania. Internet, mimo licznych wad, jest miejscem, w którym to staje się możliwe.
A jaki wpływ mają te zmiany wywołane przez internet na świat sztuki, w którym również funkcjonujesz? Sztuką współczesną można by nazwać za Rancièrem to, co zajęło miejsce malarstwa w muzeach i galeriach. Sztuka to wtedy pewien sposób patrzenia, pewien rodzaj widzialności. Czy Instagram albo w ogóle internet tworzy nowy rodzaj widzialności? Czy sztuka jaką znamy może w ogóle funkcjonować w internecie?
Internet jest dużo mniej hierarchiczny niż dotychczasowe formy obcowania ze sztuką. Sytuacja dostępna wcześniej wyłącznie w wybranych miejscach przeniosła się do naszej kieszeni. Dla mnie istotna jest perspektywa, którą sformułował Beuys. Zgodnie z nią wszyscy jesteśmy artystami. Telefon, czyli medium, które jest w kieszeniach wszystkich moich znajomych, sprawia, że granica między twórcami a widzami, patrzeniem a tworzeniem obrazów staje się płynna. Dzisiaj prawie wszyscy produkujemy obrazy. Uważam, że potrzebę swobodnej ekspresji, mają niemal wszyscy, nie tylko osoby, które dzięki przynależności do odpowiedniej klasy społecznej mogły zostać artystami.
Czyli bliska Ci jest idea utopii estetycznej Schillera, która zawiesza podział na tych, którzy działają, tworzą coś i tych, którzy tylko to odbierają, podporządkowują się. Państwo estetyczne Schillera, to państwo zabawy. Dlatego razem z Szymonem Maliborskim i Łukaszem Rondudą otwierasz niedługo wystawę o związkach sztuki z muzyką techno? Czy imprezy techno organizowane przez artystów mogą być interesujące politycznie?
W Polsce zabawa jest obciążona wyrzutami sumienia i traktowana, jako coś niepoważnego. A poważne i wartościowe rzeczy kojarzą się z poważnym zachowaniem. Według takiego myślenia ważne i wartościowe rzeczy odbywają się w kościele i sejmie. A zabawa jest fanaberią i czymś czysto hedonistycznym. Robiąc taką wystawę, zależy mi także na tym, żeby pokazać, że ten podział nie jest taki prosty. Chciałabym wskazać na społeczne znaczenie zabawy, np. na to, jak bardzo imprezowanie jest znaczące dla budowania więzi społecznych, jak bardzo wpływa na to, jak ludzie się czują. Uważam, że dobra zabawa, która pozwala ludziom ze sobą przebywać w niezobowiązujący sposób jest niezbędna dla dobrego funkcjonowania. Myślę, że impreza potrafi niekiedy dać więcej doświadczeń i inspiracji do przemyśleń niż niektóre wystawy sztuki współczesnej. Muzyka elektroniczna była w Polsce długo lekceważona, uważana za muzykę wieśniaków czy dresiarzy, bardzo obarczona stereotypami. Dla mnie istotne jest wskazanie na to, że nie miała np. jednoznacznie hedonistycznego wymiaru.
Na wystawie pokażesz artystów, którzy woleli zrobić w galerii imprezę rave niż wystawę. Czy wystawa to w tej sytuacji właściwa forma, żeby o tym opowiedzieć?
Ta wystawa ma być też prezentacją obiektów i prac wideo, które zostały stworzone przez artystów inspirujących się muzyką techno, ale chciałabym, żeby dostarczała też doświadczeń wykraczających poza to, co kojarzymy ze zwykłym doświadczeniem muzeum. Ważną jej częścią będą wydarzenia towarzyszące, wśród których będą imprezy z elektroniczną muzyką. Zależy mi bardzo na tym, żeby stworzyć inkluzywną sytuację, dzięki której ludzie będą mogli ze sobą przebywać i doświadczać interesujących, nowych rzeczy.
Nie boisz się, że znów spotka Cię krytyka, że to co robisz jest niepoważne? Kiedy Gazeta Wyborcza opisała Cię jako instagramerkę, ludzie oburzyli się, że można w ogóle traktować instagram jako poważną działalność. W pisaniu stoisz po stronie emocjonalnego języka, odbieranego przez niektórych jako pretensjonalny. Teraz robisz poważną wystawę o niepoważnej zabawie, do tego o muzyce, która uchodziła za obciachową i planujesz przy tym robić w muzeum imprezy techno. To się nie może dobrze skończyć.
Jak wytłumaczyć fakt, że bliskie i oczywiste dla mnie rzeczy są uważane za kontrowersyjne? To wynika chyba z różnych powodów, m.in. z tego, że pochodzę z małego miasta, gdzie słuchało się techno, jestem młoda, jestem dziewczyną. To co robię, jest formą walki o sprawy, które są ważne w moim życiu i życiu wielu innych osób, a jednocześnie są z różnych powodów marginalizowane. Emocjonalność, kobiecy język, sfera prywatna, codzienne życie, imprezowanie. To nie są te ważne męskie sprawy, którymi warto się zajmować. Jak kościół. Czy gospodarka.
Zwrócenie uwagi na te pozornie mało ważne rzeczy to też strategia oporu. Pokazujesz, że coś innego może być ważne i zasługuje na widzialność. To znów stwarza możliwość postąpienia inaczej, odmowy udziału w dominujących strategiach, takich jak praca oparta na wytwarzaniu obiektów trafiających na rynek.
Masz na ścianie pocztówkę ze zdjęciem Mladena Stilinovića „Artysta w pracy”. Przedstawia ono artystę śpiącego w łóżku. O coś podobnego chodzi w Teorii Smutnej Dziewczyny. Pozwala ona spojrzeć na smutne, leżące w łóżku dziewczyny, nie jako na pasywne, pogrążone w depresji czy narcystyczne, ale dostrzec w tym rodzaj działania, buntu wobec społeczeństwa.
Wiesz, że to bliski mi temat. „Artysta w pracy” to jedna z moich ulubionych prac. Podobnie jak inna, którą mam na ścianie od dzieciństwa, czyli „Melancholia I” Dürera. Rycina Dürera przedstawia pracownię artysty i pogrążoną w smutku, bezczynną postać.
Pytanie o to, czy ona jest bezczynna. Czy jest to właśnie rodzaj działania, właściwy artystom i smutnym dziewczynom, którzy leżąc wykonują pracę? Być może to leżenie jest strategią oporu? Formą buntu wobec kapitalistycznego społeczeństwa, nastawionego na efektywność. Sprzeciwem wobec logiki, że na końcu każdego działania musi leżeć efekt, który można sprzedać. Sztuka daje tu propozycję wybrania alternatywnej drogi.